Bomen

BRON: FLORON

Groot bomenonderzoek onder Nederlandse steden
Gemeenten kunnen meer doen voor biodiversiteit door de juiste bomen te planten

Dat blijkt uit een groot bomenonderzoek van milieuorganisatie Natuur & Milieu onder 28 grote Nederlandse gemeenten. De onderzoekers keken in totaal naar de gemeentelijke data van 2,5 miljoen bomen. Uit het onderzoek blijkt dat driekwart van de geplante bomen goed is voor de biodiversiteit in de stad. Uit de studie blijkt helaas ook dat gemeenten zogenaamde invasieve exoten planten en dat dat door de jaren heen niet is afgenomen. Het gaat daarbij om boomsoorten die hier van nature niet voorkomen en schadelijk zijn voor dieren en planten in hun buurt. ‘We hopen dat gemeenten aan de hand van deze studie nog eens goed kijken naar hun bomenbeleid en voor de échte de biodiversiteitsboosters gaan’, aldus Rob van Tilburg, directeur programma’s Natuur & Milieu.

Met het onderzoek ontstaat voor het eerst een landelijk beeld van het boomplantbeleid van Nederlandse gemeenten. Natuur & Milieu over de reden van het onderzoek: ‘ Het besef dat we bomen moeten planten heeft inmiddels aardig wortel geschoten, maar we vergeten nog vaak het belang van een zorgvuldige keuze bij het selecteren van boomsoorten. Je hebt soorten die aan honderden insectensoorten een thuis bieden, maar ook bomen die nauwelijks voedsel bieden aan insecten en vogels’, aldus Van Tilburg. Onderzoekers van Floron en Wageningen University en Research zijn als adviseur betrokken bij het onderzoek.Groene bomenlijst
Natuur & Milieu heeft in het kader van dit onderzoek een groene bomenlijst opgesteld. De groene bomenlijst omvat maar liefst 97 boomsoorten. Het merendeel bestaat uit inheemse soorten, omdat deze bomen het beste passen bij de ons milieu, de omgeving en de dieren en planten die hier leven. Uit de resultaten blijkt dat de zomereik, es en gewone linde de meest geplante soorten zijn in de onderzochte gemeenten.  Deze bomen zijn vaak al een ecosysteem op zich: op een zomereik kunnen wel zo’n 450 insectensoorten leven.

Verboden bomen
Naast de groene bomenlijst heeft Natuur & Milieu een zwarte bomenlijst opgesteld, met invasieve exoten. Deze bomen komen van nature niet in Nederland voor. Bekende voorbeelden zijn de Canadapopulier en de Amerikaanse eik. Op de Amerikaanse eik leven slechts tien insectensoorten, een groot contrast met zijn inheemse tegenhanger de zomereik. Invasieve soorten verspreiden zich vaak makkelijk en verdringen andere bomen, dieren en planten. De kweek en handel van sommige boomsoorten is zelfs bij wet verboden in de Europese Unie. Een voorbeeld hiervan is de hemelboom die zorgt dat andere soorten niet kunnen groeien doordat hij zich snel verspreidt en ook gifstoffen afgeeft aan de bodem. Toch zijn er ook na het Europese verbod op de hemelboom in diverse gemeenten nog hemelbomen geplant.

Aanpassen plantbeleid
Het is positief dat driekwart van de bomen in het onderzoek behoort tot de soorten van de groene bomenlijst. Uit de analyse blijkt echter wel dat het percentage aangeplante bomen van de groene lijst sinds 2000 steeds lager wordt. Ook is er de afgelopen 23 jaar nauwelijks een afname te zien in de aanplant van invasieve exoten, ondanks dat gemeenten aangeven hier scherp op te zijn. ‘Het is niet eenvoudig om de biodiversiteit in steden te verbeteren, maar door slim te planten kunnen gemeenten de vogels en insecten  in de stad echt vooruit helpen’, aldus van Tilburg. Natuur & Milieu roept gemeenten op zo snel mogelijk te stoppen met het aanplanten van invasieve exoten, zoals de Amerikaanse eik en de valse acacia.

Belang bomen
Bomen zijn heel bepalend voor de kwaliteit van de natuur in de stad. Vanwege hun omvang en het feit dat ze tientallen jaren blijven staan. Bomen houden steden leefbaar: ze zorgen voor verkoeling, een betere waterhuishouding in de stad, halen vervuiling uit de lucht en bieden huisvesting. Natuur & Milieu benadrukt dat bescherming en ontwikkeling van de stadsnatuur steeds belangrijker wordt: steeds meer oppervlak van ons land wordt bebouwd. Bovendien zijn veel mensen liefhebbers van bomen. Uit een recente studie van het Planbureau van de Leefomgeving bleek dat een flinke boom in de buurt al snel tot vijf- tot tienduizend euro extra verkoopwaarde leidt.  


Betrokken bij dit onderzoek:
Baudewijn Odé, plantenonderzoeker, Floron
Dr. ir. Jelle Hiemstra, onderzoeker bomen en stedelijk groen, Wageningen University & Research