In Nederland komen diverse exotische schildpadden in het wild voor. Het zijn uitheemse soorten die zijn vrijgelaten door hun eigenaren of ontsnapt zijn uit tuinvijvers. Vaak gaat het om
‘Lettersierschildpadden’, te weten de roodwangschildpad, geelwangschildpad of geelbuikschildpad. Sinds 2016 geldt er in de EU een verbod op de handel van 'lettersierschildpadden'. Wellicht dat hierdoor in de toekomst steeds minder lettersierschildpadden in de Nederlandse natuur voor zullen komen. Er zullen immers minder tot geen nieuwe dieren worden uitgezet, en succesvolle voortplanting is onwaarschijnlijk in het Nederlandse klimaat. Of dat ook werkelijk zo is volgen we sinds 2019 in het Meetnet Lettersierschildpadden. Meedoen? Neem dan contact op met coördinator Naomi Lambrikx (n.lambrikx@ravon.nl).
In Nederland zijn exotische zoetwaterschildpadden geen onbekend gezicht. De meeste waargenomen individuen behoren tot de geslachten Trachemys (lettersierschildpadden), Graptemys (zaagrugschildpadden) en in mindere mate leden van Pseudemys (prachtschildpadden), Chrysemys (sierschildpadden), Mauremys (beekschildpadden) en de Europese moerasschildpad (Emys
orbicularis). Ze hebben gemeen dat ze graag (langdurig) zonnen om hun lichaamstemperatuur te verhogen. Daarom zijn ze op zonnige dagen ook goed zichtbaar. Er zijn in Nederland ook schildpadden in de handel die er een meer verborgen levensstijl op nahouden. Deze dieren zonnen vaak meer “verdekt” in de oevervegetatie of net onder het wateroppervlak. De bijtschildpad (Chelydra serpentina) houdt deze strategie erop na en ook de leden van het Noord-Amerikaanse geslacht Sternotherus (muskusschildpadden). Met name de muskusschildpad (Sternotherus odoratus) is veelvuldig in de handel beschikbaar. In 2021 werd in een Utrechts heideven het eerste individu in de Nederlandse natuur gemeld. Het dier is daarna niet meer terug gezien. Deze soort komt voor in de oostelijke helft van het Noord-Amerikaans continent van Florida in het zuiden tot in de Canadese staten Ontario en Quebec in het noorden. Afhankelijk van de bronpopulaties en mits aan bepaalde voorwaarde wordt voldaan kan de soort goed tegen onze winters bestand zijn. In juni 2023 werd er weer een Sternotherus gemeld, dit keer een andere soort: S. minor. De verspreiding van deze soort is beperkt tot de staten Virginia, Tennessee, North Carolina, Mississippi, Georgia, Florida en Alabama in de zuidelijke Verenigde Staten. Wim van der Schot trof op 20 juni 2023 in het Westerpark te Amsterdam.
Voor zover bekend hebben in Nederland landschildpadden zich voor het eerst weten voort te planten. Het gaat om één, mogelijk twee gevallen. Schildpaddenopvang Faunawatch in Zuid-Limburg heeft twee meldingen binnengekregen. Eén dier was uit het ei aan het kruipen, het andere zou gedumpt kunnen zijn, maar de kans is groot dat die ook in de natuur geboren is. Landschildpadden en waterschildpadden komen eigenlijk niet voor in de Nederlandse natuur. Als je er een ziet lopen, zonnen of zwemmen: deze dieren zijn helaas allemaal gedumpt.
Het Nederlandse klimaat is helemaal niet geschikt voor deze land- en waterschildpadden. Schildpadden zijn zonaanbidders en de zon is ook uitermate belangrijk voor hun gezondheid. Veel gedumpte sterven dan ook door ziekte en verhongering. Doordat nog steeds dieren worden uitgezet, lijkt het vaak dat het aantal schildpadden in de natuur gelijk blijft.