Termieten komen van nature niet voor in Nederland. Er zijn uitheemse soorten die in het gematigde Noord-Europese klimaat kunnen overleven en schade kunnen veroorzaken. In het Duitse grensdorp Millen, vlakbij Sittard, hebben termieten ernstige schade toegebracht aan historische gebouwen. Termieten kunnen in Nederland komen doordat ze meeliften met geïmporteerde goederen, zoals planten.
Termieten zijn kleine insecten (4 tot 15 mm lang) en kunnen variëren in kleur van kleurloos, wit, beige tot zwart. Termieten zijn niet verwant aan mieren. Evolutionair gezien zijn ze ontstaan uit de kakkerlakken (orde Blattodea). Het uiterlijk van termieten in een kolonie kan verschillen, afhankelijk van de sociale klasse en functie die ze hebben binnen een kolonie. Vruchtbare termieten ontwikkelen twee paar vleugels. De koningin is het grootste individu van de kolonie. Termieten ondergaan een onvolledige gedaanteverwisseling, namelijk van ei via nimf naar adult (geen popstadium).
In Nederland blijken zich kolonies schadelijke termieten te hebben gevestigd. Het gaat om de Amerikaanse grondtermiet, een soort die door het knagen aan hout veel schade aan gebouwen kan toebrengen. De eerste melding van termieten werd al in 2019 gedaan. Ze werden aangetroffen in een gebouw in het buitengebied van Zuid-Holland. Later bleek dat de termieten ook bij de buren zaten.
Er zijn meer dan 2300 termietensoorten bekend in de wereld, waarvan 183 soorten gebouwen kunnen beschadigen en 83 ernstige schade kunnen aanbrengen aan bijvoorbeeld gebouwen, meubels, hekwerken, palen en andere hout-structuren. De meeste soorten leven in Afrika, Azië en Oceanië. In Zuid Europa leven zeven inheemse termieten soorten.
Fundering
Er zijn na de eerste melding in Nederland maatregelen genomen om de dieren uit te roeien, maar die hebben niet gewerkt. De termietenkolonie heeft zich nu verspreid over een gebied van zo'n 1500 vierkante meter, met daarop twee woningen. Een ervan heeft ook een kassencomplex.
De termieten hebben flinke schade veroorzaakt aan woningen: funderingen zijn aangevreten, evenals hout op de begane grond en de eerste verdieping. Mogelijk zitten de beestjes ook in het dak. De veiligheid van de panden is daardoor in het geding.
Termieten zijn uniek omdat ze uitsluitend leven van cellulose, het hoofdbestanddeel van de celwand van planten. De meeste termieten eten dood hout of verdorde planten en grassen. Amerikaanse grondtermieten veroorzaken veel schade: ze knagen van binnenuit aan houten balken en stronken, waardoor ze van de buitenkant lastig te zien zijn. Ze zijn te herkennen doordat ze moddertunnels graven, waarmee ze zich beschermen tegen uitdroging. Er zijn in landen waar de insecten veel voorkomen termietenverzekeringen voor mensen met een huis dat (deels) van hout is, maar de premies zijn hoog. Ook moet het houtwerk dan ieder jaar worden geïnspecteerd, wat ook weer geld kost.
De vondst van de termietenkolonies is zorgelijk, zeggen het Kennis- en Adviescentrum Dierplagen en EIS Kenniscentrum Insecten.
De termieten kan je in drie groepen opdelen, de ondergrondse-, de drooghout- en de nathouttermieten. Een kolonie bestaat uit werkers, soldaten, zogenaamde geslachtsdieren, een koning en een koningin. Kolonies van ondergrondse termieten kunnen enorm groot worden, tot wel enkele miljoenen exemplaren. De dieren voeden zich met plantaardig cellulose. Werkers kunnen gangen door hout knagen, waarbij de buitenste laag intact blijft. Van buitenaf is het dan lastig te zien of het hout daadwerkelijk is aangetast.
Krijgt deze schadelijke termieten nu vaste voet aan de grond in Nederland? Dat is de vraag. In de Verenigde Staten zorgt de Amerikaanse grondtermiet al jaren voor veel schade aan huizen. Daar bestaat zelfs een speciale termietenverzekering. Ook in Frankrijk wordt deze termietensoort steeds algemener met alle gevolgen van dien. Ook daar bestaan speciale termietenverzekeringen, en ook voorschriften voor termietresistent hout in de bouw.