De Aziatische hoornaar (Vespa velutina) is een grote wesp die oorspronkelijk afkomstig is uit Zuidoost- en Oost-Azië. In Europa gedraagt de Aziatische hoornaar zich als invasieve exoot. Deze uitheemse hoornaar wordt gezien als een grote bedreiging voor de inheemse honingbij omdat honingbijen de Aziatische hoornaar niet als vijand herkennen. Maar ook voor wilde bijen, andere insecten en biodiversiteit is de hoornaar een grote bedreiging. In het Zeeuwse Dreischor werd in 2017 de eerste vondst van de Aziatische hoornaar in Nederland gedaan. In Frankrijk en Portugal, waar de hoornaar zich al heeft gevestigd, zitten tussen de 20 en 40 nesten per vierkante kilometer. In een nest leven 1000 tot 1500 hoornaars. In Nederland wordt deze hoornaar sinds kort overal aangetroffen. Kenmerkend zijn de gele poten aan een overwegend zwart insect met een gele rand op het achterlichaam. De Aziatische hoornaar maakt 2 soorten nesten. In het voorjaar op een plek niet hoger dan 2 meter in een beschutte omgeving. Een afdakje van een houtopslag, in een schuurtje of ander rustig beschut plekje. Vanaf eind juni verhuist de kolonie naar de toppen van een boom op 20 tot 30 meter hoogte. Het nest kan zo groot worden als een skippybal en bestaat dan uit 1 koningin en wel 2000 werksters. In de maanden oktober-november kunnen uit 1 nest 50 tot 500 nieuwe koninginnen geboren worden. In Vlaanderen is Vespawatch het meldpunt voor de Aziatische hoornaar. Op de site van deze organisatie staat de volgende instructie:
"Ook jij kan meewerken om de Aziatische hoornaar in kaart te brengen. Dat doe je zo:
- Leer de Aziatische hoornaar te herkennen.
- Geef door dat je de wesp of een nest zag.
- Lok hoornaars met plaatsen van wiekpotten.
- Zoek nesten.
- Word lid van de groep Vespawatchers op Facebook".
Wat als je gestoken wordt door de Aziatische hoornaar?
Als je gestoken wordt kun je last krijgen van zwelling, roodheid, jeuk en vaak pijn. Daarnaast kan de angel soms in de huid blijven zitten. Schraap deze weg met je vingernagel of de botte kant van een mes, of trek de angel eruit met een pincet. Neem contact op met de huisarts wanneer de plek van de steek erg dik wordt. Bel direct 112 bij een allergische reactie, bij een steek in de mond, tong of keel of wanneer je meerdere keren achter elkaar gestoken bent.
Symptomen van een hoornaarsteek bij honden. Bron: Vlaams Bijen Instituut
De steek van een hoornaar is pijnlijker voor uw huisdier dan de steek van bij of wesp. In het geval van een enkele beet zijn de klinische symptomen meestal gelokaliseerd. In het bijzonder is er zwelling van het getroffen gebied, roodheid, aanzienlijke pijn en soms jeuk en/of verharding van de huid. Dit is tijdelijk en verdwijnt na een paar uur vanzelf. Als de steek in de keel, nek of in de mond optreedt, zal de zwelling waarschijnlijk aanzienlijke ademhalingsproblemen veroorzaken. In dit geval resulteert dit vooral in snel en uitgesproken hijgen, fluiten en/of blauwachtige slijmvliezen. Als er niets wordt gedaan, kan het dier vrij snel het bewustzijn verliezen of zelfs sterven. Ten slotte, als de hond allergisch is voor het gif, of als hij meerdere keren wordt gestoken, ontwikkelt hij ernstigere symptomen. Afhankelijk van het geval kunnen misselijkheid, braken, diarree, uitgebreide zwelling, hypotensie, enz. worden waargenomen. Ernstige gevallen kunnen leiden tot ademnood of zelfs de dood. Als de hond niet allergisch is voor het gif en ergens anders dan in de mond of nek wordt gestoken, is een steek normaal gesproken niet gevaarlijk.
In dit geval is pijn verlichten aangewezen. Als de zwelling is verdwenen (wat meestal enkele tientallen minuten duurt), desinfecteer de wond met een hondenontsmettingsmiddel. Als je er geen bij je hebt, kun je het schoonmaken met water en zeep. Geen ontsmettingsmiddel gebruiken dat voor mensen is ontworpen omdat dit stoffen kan bevatten die gevaarlijk zijn voor huisdieren. In het geval dat de hond allergisch is voor het gif, in de mond of nek wordt gestoken of meerdere steken achter elkaar krijgt, dient u onmiddellijk een dierenarts raadplegen. In de meeste gevallen zal er verzorging in de dierenkliniek noodzakelijk zijn.
Grondnesten
Aziatische hoornaars kunnen geen nesten in de grond graven. Wat wel voorkomt is dat hoornaars toch een nest gaan vormen in de grond als ze een geschikte holte vinden. Die holte kan zijn gegraven door mollen of muizen. Het Vlaams Bijen Instituut is ingelicht dat in de buurt van de Franse rivier Loire men een forse toename van dergelijke ondergrondse nesten aantreft. Tien procent van de verdelgingen in de regio betreft nesten in de grond. Het lijkt er op dat er lokaal hoornaars kiezen voor grondnesten. Dat is een zorgwekkende trend. Grondnesten worden vaker ongewild door mens en dier verstoord. Trillingen van voetstappen zijn voldoende om de dieren te alarmeren wat kan uitmonden in forse aanvallen.