AH- steken

BRON: VLAAMS BIJENINSTITUUT

Het is het vrouwtje( of soms in het voorjaar de koningin) van de Aziatische hoornaar dat steekt, omdat het de enige is die een angel heeft. Omdat het een vrij groot insect is, is de angel ook groot, injecteert zij meer gif en veroorzaakt zij een diepere steek met scherpe pijn. Aziatische hoornaars zijn zeer beschermende insecten met betrekking tot hun nesten: ze kunnen in groepen een persoon aanvallen die te dicht bij hun leefgebied komt: aanvallen van Aziatische hoornaars kunnen zeer gevaarlijk zijn, zelfs dodelijk bij meerdere steken.

Steken alle hoornaars?

Wanneer je met een hoornaar wordt geconfronteerd, is het instinct vaak om zich terug te trekken, om bang te zijn voor een onmiddellijke steek. Niet alle hoornaars steken echter, en het hangt allemaal af van hun geslacht.

Alleen vrouwelijke hoornaars – werksters of koninginnen – hebben een giftige angel die in staat is om te steken. De mannetjes daarentegen hebben geen angel: hun anatomie staat hen niet toe om gif te injecteren, ook al zijn ze soms net zo imposant en indrukwekkend als de vrouwtjes. Hun rol in de kolonie is strikt reproductief, niet defensief.

Een vrouwelijke hoornaar valt niet zomaar aan. Zonder provocatie of bedreiging van het nest, vlucht zij liever dan het risico te lopen energie te verliezen door te steken. Het is door een nest te naderen, of door aanzienlijke trillingen te creëren, dat het risico op steken toeneemt.

Om het duidelijk te zeggen: contact hebben met een hoornaar betekent niet automatisch gevaar. Het zijn vooral de schildwachtvrouwtjes, dicht bij een kolonie, die agressief worden bij indringing.

Waar steken hoornaars? 

Aziatische hoornaars en Europese hoornaars kunnen op verschillende delen van het lichaam steken, afhankelijk van de situatie. In tegenstelling tot bijen verliezen ze hun angel niet en kunnen ze meerdere keren steken.

De meest voorkomende steken zijn op de armen, benen en handen, omdat dit de meest blootgestelde gebieden zijn tijdens het tuinieren, fruit plukken of in de buurt van hun nest. Sommige gebieden zijn echter gevaarlijker:

• Nek en keel: Zwelling kan de luchtwegen verstoppen.
• Het gezicht: Vooral rond de ogen en lippen kan de ontstekingsreactie aanzienlijk zijn.
• De mond: Als een hoornaar per ongeluk wordt ingeslikt, kan hij binnenin steken, waardoor verstikkingsgevaar ontstaat.

Steken in deze gebieden vereisen onmiddellijke monitoring. In geval van snelle zwelling, ademhalingsmoeilijkheden of ongemak, bel onmiddellijk de hulpdiensten.

Herken je Aziatische hoornaarsteken?

Als de Aziatische hoornaar je steekt, houdt zij haar angel. Zij kan dus meerdere keren achter elkaar steken.

Deze hoornaars steken overal en zonder voorkeur, op de blote huid of door kleding heen dankzij een angel van ongeveer 6 mm lang.

Het is noodzakelijk om snel te handelen om de eerste symptomen te verlichten die onmiddellijk na de aanval verschijnen. De eerste tekenen na een steek zijn lokale symptomen, toxische symptomen en allergische reacties.

Wat is het verschil tussen de steek van een hoornaar, een wesp en een bij?

Gestoken worden door een bij, een wesp of een hoornaar is helemaal niet hetzelfde verhaal. Het type angel, de potentie van het gif, het gedrag van het insect en de gevoelde pijn veranderen alles. Als u deze verschillen begrijpt, kunt u beter reageren zonder onnodig in paniek te raken.

De bij heeft een angel met weerhaken. Wanneer de bij steekt, blijft haar angel in de huid bevestigd met een klein zakje gif. Terwijl zij probeert te vertrekken scheurt de bij haar buik… en sterft. Het gif veroorzaakt onmiddellijke scherpe pijn, plaatselijke roodheid en soms een ernstige allergische reactie. Het is een unieke steek: de bij steekt maar één keer, alleen om zich te verdedigen.

De wesp heeft een gladde angel. Ze kan meerdere keren steken zonder enig risico voor zichzelf. Het gif is minder giftig dan dat van de hoornaar, maar het bevat zeer irriterende enzymen, die uitgebreide roodheid, scherpe pijn en zwelling veroorzaken die sterker is dan die van een bij. Vooral in de nazomer worden wespen agressiever omdat ze aangetrokken worden door suikers op onze tafels.

De Europese hoornaar en de Aziatische hoornaar hebben een gladde angel die herhaaldelijk kan steken. Het grote verschil is de hoeveelheid gif die bij elke steek wordt geïnjecteerd: die is veel groter dan bij wespen. Het resultaat: veel intensere onmiddellijke pijn, enorme zwelling en een soms diffuus branderig gevoel. De Aziatische hoornaar is agressiever dan de Europese hoornaar, vooral als zij voelt dat haar nest bedreigd wordt.

Visueel laat alleen een bijensteek zijn angel achter. Voor wespen en hoornaars is er na de aanval geen zichtbare angel op de huid, maar de intensiteit van de pijn kan een aanwijzing geven: als de pijn heel sterk is en zich snel verspreidt, is de kans groot dat het om een hoornaar gaat.

🔥 Hoe het echt voelt: Bij een hoornaarsteek is het niet alleen “het prikt een beetje”: de pijn is onmiddellijk, schroeiend en kan zich rondom het gestoken gebied uitstralen. Als u in de minuten die volgen een snelle zwelling en intense hitte voelt, moet u snel handelen.

Hoe meet je de pijn van een steek?

Er zijn twee referenties:

• Schmidt-schaal (0 tot 4): gemaakt door een Amerikaanse entomoloog, die zelf door meer dan 150 soorten insecten is gestoken om pijn subjectief te beoordelen. 0 komt overeen met geen pijn, 4 met ondraaglijke pijn.
• NRS-schaal (Numerical Rating Scale, 0 tot 10): betekenisvoller voor iedereen, het vertaalt de gevoelde pijn op een eenvoudige schaal van 0 (geen pijn) tot 10 (maximale pijn).

🧠 Om beter te visualiseren: Op de NRS-schaal (0 tot 10) wordt geboortepijn (natuurlijke bevalling) vaak geschat op tussen de 7 en 9/10. Een grote botbreuk is ongeveer 6 tot 7/10.

👉 De onderstaande tabellen combineren deze twee benchmarks om beter te begrijpen wat een steek werkelijk vertegenwoordigt volgens het insect.

Is een hoornaarsteek gevaarlijk of dodelijk? 

De steek van een Aziatische hoornaar of Europese hoornaar is pijnlijk, maar meestal niet ernstig voor een gezond persoon. In sommige specifieke gevallen kan het wel gevaarlijk zijn.

De risico’s nemen toe in het geval van meerdere steken, omdat de hoeveelheid geïnjecteerd gif toxische effecten kan veroorzaken zoals duizeligheid, algemene zwakte of een daling van de bloeddruk. Bij mensen met een allergie kan een enkele injectie een anafylactische shock veroorzaken, een ernstige reactie die onmiddellijke behandeling vereist.

Een steek in de nek, mond of keel kan leiden tot zwelling die de luchtwegen blokkeert. In deze situaties is het van vitaal belang om onmiddellijk hulp in te roepen!

Aziatische hoornaarsteken: niet te onderschatten reacties en gevaren

Steken van Aziatische hoornaars vormen verschillende risico’s voor degenen die gestoken worden; Maar reacties variëren sterk van persoon tot persoon, afhankelijk van persoonlijke gevoeligheid, het aantal steken en de getroffen locatie.

Naast de intense pijn die ze onmiddellijk veroorzaken kunnen ze leiden tot lokale, systemische reacties en in sommige gevallen ernstige complicaties. Hier zijn de meest voorkomende effecten waar je op moet letten na een steek.

Lokale symptomen

• Scherpe pijn tijdens de steek: Een intens branderig gevoel direct na de steek.
• Huidontsteking: Een plaatselijke roodheid die zich de komende uren kan verspreiden.
• Zwelling rond de steel: Het kan enkele dagen aanhouden en gepaard gaan met een gevoel van warmte.
• Aanhoudende jeuk: Vaak gepaard gaand met milde lokale allergische reacties.

Deze symptomen verdwijnen meestal binnen een paar dagen, maar de intensiteit ervan hangt af van het getroffen gebied. Een steek in het gezicht kan bijvoorbeeld meer zwelling veroorzaken dan een steek op een arm of been.

Toxische symptomen

In sommige gevallen, vooral tijdens meerdere steken, kan het gif van de Aziatische hoornaar systemische effecten veroorzaken. Dit gif bevat neurotoxische en cardiotoxische stoffen die de werking van het zenuwstelsel en het hart kunnen verstoren.

• Braken en misselijkheid: Vaak na meerdere steken.
• Ernstige hoofdpijn: Als gevolg van een ontsteking en een reactie van het lichaam op het gif.
• Lagere bloeddruk: Risico op flauwvallen of bewustzijnsverlies.
• Convulsies: Zeer zeldzaam maar mogelijk bij ernstige intoxicatie.
• Hartkloppingen: Kan optreden als een grote hoeveelheid gif wordt geïnjecteerd, waarvoor medisch toezicht nodig is.

Deze symptomen vereisen verhoogde waakzaamheid. In het geval van meerdere steken wordt het sterk aanbevolen om een arts te raadplegen, zelfs als er geen onmiddellijke tekenen van ernst zijn.

Goed om te weten: Een enkele Aziatische hoornaarsteek is zelden giftig voor een gezonde volwassene maar meerdere steken kunnen leiden tot verhoogde toxiciteit en vereisen medisch toezicht.

Allergische reacties

Bij sommige mensen die allergisch zijn voor Hymenoptera-gif, kan een Aziatische hoornaarsteek een ernstige, soms fatale, allergische reactie veroorzaken.

• Angio-oedeem: Snelle zwelling van het gezicht, de lippen of de keel, wat kan leiden tot ademhalingsmoeilijkheden.
• Anafylactische shock: Een levensbedreigende noodsituatie, gekenmerkt door ademhalingsmoeilijkheden, een plotselinge daling van de bloeddruk, hartkloppingen en bewustzijnsverlies.

Deze symptomen vereisen onmiddellijke behandeling. In het geval van een bekende allergische reactie moet een injectie met adrenaline (type EpiPen) worden gegeven bij de eerste tekenen en moet hulp worden ingeroepen (112, bij voorkeur via APP).

Medisch noodgeval: Elke moeite met ademhalen na een Aziatische hoornaarsteek is een belangrijk waarschuwingssignaal. Roep onmiddellijk hulp in en dien adrenaline toe indien beschikbaar.

Risico op infectie na een steek:

Hoewel hoornaargif de belangrijkste oorzaak van de symptomen is, is een andere mogelijke complicatie wondinfectie. Door aan de angel te krabben of deze met vuile handen aan te raken, kunnen bacteriën in de huid komen en een infectie veroorzaken.

• Aanhoudende roodheid: Als de roodheid na 48 uur niet afneemt, kan dit een teken van infectie zijn.
• Zwelling en verhoogde hitte: Abnormale ontsteking rond de steek.
• Pusafscheiding: Een duidelijk teken van een bacteriële infectie die medische behandeling vereist.
• Toenemende pijn: Een verergering van de pijn in plaats van een geleidelijke verbetering.
• Koorts: Kan duiden op een gegeneraliseerde infectie die onmiddellijk overleg vereist.

Om deze complicaties te voorkomen, wordt aanbevolen om de steek na het wassen goed te desinfecteren met een antisepticum en de wond niet aan te raken.

Om te onthouden: Een onbehandelde huidinfectie kan leiden tot ernstigere complicaties. Raadpleeg in geval van verontrustende symptomen een arts om secundaire infectie te voorkomen.

Wat te doen in geval van een Aziatische hoornaarsteek?
Hoe te reageren en complicaties te voorkomen?

Een steek van een Aziatische hoornaar kan pijnlijk, indrukwekkend en soms gevaarlijk zijn, vooral als je een allergische reactie hebt. Door vanaf de eerste minuten de juiste handelingen uit te voeren, worden pijn, zwelling en het risico op complicaties beperkt.  Hier alles wat u moet weten om effectief te reageren:

Eerste stappen direct na de steek

De eerste paar seconden zijn cruciaal om verergering van de symptomen te voorkomen en verdere steken te voorkomen. Een slechte reactie kan de pijn verergeren en de effecten van het gif verlengen.

• Ga onmiddellijk weg uit het gebied: Aziatische hoornaars kunnen in groepen aanvallen en meerdere keren steken. Als je daar te lang blijft, loop je het risico meerdere keren gestoken te worden.
• Controleer of er geen angel is: In tegenstelling tot bijen laten hoornaars hun angel niet achter, dus het is niet nodig om te proberen deze eruit te halen.
• Was de steek grondig: gebruik minimaal 30 seconden warm water en zeep om eventuele bacteriën te elimineren en het risico op infectie te beperken.
• Koude aanbrengen: Een koude kompres of een koude vochtige doek helpt ontstekingen te verminderen en de pijn te verminderen. Breng geen ijs rechtstreeks op de huid aan om vrieswonden te voorkomen.

Het is belangrijk om het gestoken gebied de volgende uren te observeren. Een abnormale reactie, zoals ernstige zwelling of het verspreiden van roodheid kan wijzen op een complicatie.

Goed om te weten: Het gif van de Aziatische hoornaar is irritanter dan dat van een bij of wesp. Zelfs als er geen allergie is, is een sterke lokale reactie vaak voorkomend en kan deze enkele dagen aanhouden. De toepassing van koude maakt het mogelijk om deze reactie te beperken.

Hoe pijn te verlichten en ontstekingen te verminderen

Na onmiddellijke behandeling van de steek is het essentieel om aanvullende zorg te bieden om ongemak te verlichten en de genezing te versnellen.

• Neem een antihistaminicum: Dit medicijn helpt de ontstekingsreactie en jeuk te beperken. Het wordt sterk aanbevolen in geval van aanzienlijke zwelling.
• Gebruik een pijnstiller: Paracetamol of ibuprofen kan worden ingenomen om pijn te verlichten, vooral als de steek zich op een gevoelig gebied bevindt (hand, voet, nek).
• Breng een verzachtende crème aan: Een cortisonezalf of ontstekingsremmende gel kan helpen pijn te kalmeren en ontstekingen te verminderen.
• Niet krabben: Krabben bevordert irritatie en verhoogt het risico op infectie. Als de steek hevig jeukt, wordt het aanbrengen van een koude of een verzachtende crème aanbevolen.

Als de pijn of zwelling langer dan 48 uur aanhoudt, kan een medisch consult nodig zijn om complicaties te voorkomen.

Natuurlijke tip: Een kompres gedrenkt in witte azijn of een mengsel van zuiveringszout en water kan plaatselijk worden aangebracht om te proberen een deel van het gif te neutraliseren en jeuk te verminderen.

Wanneer moet je naar een dokter?

In de meeste gevallen is de steek van een Aziatische hoornaar goedaardig en verdwijnt deze binnen enkele dagen. Sommige situaties vereisen echter onmiddellijke medische hulp.

• Als allergische symptomen optreden: ademhalingsmoeilijkheden, zwelling van het gezicht, gegeneraliseerde huiduitslag of zich onwel voelen.
• Als de steek zich op een gevoelig gebied bevindt: Een steek in de nek, mond of in de buurt van de ogen kan gevaarlijke zwelling veroorzaken.
• Als er meerdere steken aanwezig zijn: Wanneer een persoon meerdere keren wordt gestoken, is de hoeveelheid geïnjecteerd gif groter en kan dit ernstige bijwerkingen veroorzaken.
• Als de algemene toestand verslechtert: Koorts, braken, duizeligheid of snelle hartslag vereisen onmiddellijk overleg.

Als een van deze symptomen verschijnt, bel dan onmiddellijk de hulpdiensten op 112 of zoek medische hulp. Anafylactische shock kan ook enkele minuten na een steek optreden bij mensen met allergieën: deze ernstige reactie kan dodelijk zijn als deze niet onmiddellijk wordt behandeld. Als u een adrenaline-injector (EpiPen) heeft, gebruik deze dan onmiddellijk en neem contact op met de hulpdiensten.

Verdere behandeling? 

Het behandelen van de steek is niet genoeg. Als een hoornaar je heeft aangevallen, komt dat waarschijnlijk omdat er een nest in de buurt is. Als je eenmaal uit de weg bent en veilig bent, moet je proberen het gebied te lokaliseren waar de insecten vandaan komen – zonder het te benaderen, en vooral zonder risico’s te nemen. GA IN GEEN ENKEL GEVAL HET NEST TE LIJF MET DESTRUCTIEVE MIDDELEN !

Zolang het nest er is, loop je op elk moment het risico opnieuw gestoken te worden.

Wat te vermijden na een Aziatische hoornaarsteek:

Een slechte reactie na een Aziatische hoornaarsteek kan de situatie verergeren en het risico op complicaties vergroten. Onderstaande fouten mag je niet maken.

• Blijf niet zitten: Nadat u bent gestoken, gaat u onmiddellijk weg van het gebied. Aziatische hoornaars kunnen meerdere keren steken en alarmferomonen afgeven, waardoor andere hoornaars als versterking worden aangetrokken.
• Knijp of krab niet aan de steek: Dit kan het gif onder de huid verspreiden en de pijn en ontsteking verergeren.
• Probeer het gif niet weg te zuigen: In tegenstelling tot slangenbeten is zuigen of zuigen op de wonde niet effectief en kunnen er bacteriën worden geïntroduceerd.
• Breng geen pure alcohol of irriterende stoffen aan: Alcohol droogt de huid uit en kan irritatie verergeren.
• Stel het gebied niet bloot aan overmatige hitte: Het aanbrengen van een vlam of een heet voorwerp kan leiden tot brandwonden zonder bewezen effect op het neutraliseren van het gif.
• Gebruik geen tourniquets: Dit kan de verspreiding van het gif verergeren en gevaarlijke bloedstagnatie veroorzaken.
• Negeer zorgwekkende symptomen niet: als u snelle zwelling, malaise, ademhalingsmoeilijkheden of misselijkheid ervaart, roep dan onmiddellijk hulp in (112).

Het aannemen van de juiste reflexen is essentieel om complicaties na een steek te voorkomen. Blijf alert en pas de juiste zorg toe.

Hoe vermijd je een Aziatische hoornaarsteek en reageer je op de aanwezigheid van een nest?

Aziatische hoornaars steken niet voor niets, maar hun gedrag wordt agressief zodra ze zich bedreigd voelen, vooral wanneer een indringer hun nest nadert. Om de risico’s zoveel mogelijk te beperken, is het essentieel om de juiste reflexen aan te nemen en te weten hoe te reageren op een nest.

• Zoek de signalen van een nest en neem contact op met professionals: Als je meerdere hoornaars een vaste route ziet volgen of een vast punt (muur, boom, heg) verlaat, is er waarschijnlijk een nest. Ga kalm weg, zonder plotselinge gebaren, en schakel een bedrijf in dat gespecialiseerd is in de vernietiging van Aziatische hoornaarnesten.
• Vermijd gebieden waar hoornaars actief zijn: Aziatische hoornaarnesten worden vaak hoog geïnstalleerd (bomen, daken, kozijnen, zolders), maar ze kunnen ook lager zijn, in hagen of onder terrassen. Zelfs in de grond! Als je meerdere hoornaars in een bepaalde richting ziet vliegen, is het waarschijnlijk dat er een nest in de buurt is.
• Loop nooit op blote voeten buiten: In tuinen, weiden of beboste gebieden verhoogt wandelen zonder bescherming het risico dat een wespennest ondergronds wordt vertrapt zonder het te zien, wat een onmiddellijke aanval veroorzaakt. Deze ondergrondse nesten, vaak verborgen in oude holen of onder wortels, zijn bijzonder gevaarlijk omdat ze honderden individuen kunnen bevatten die klaar zijn om hun kolonie te verdedigen.
• Probeer nooit een nest te benaderen: Zelfs van een afstand kan een verstoord nest een collectieve aanval uitlokken. Aziatische hoornaars geven alarmferomonen af die hun medehoornaars aantrekken en het risico op meerdere steken vergroten.
• Probeer niet zelf een nest te vernielen: Conventionele beschermingsmiddelen (handschoenen, dikke kleding) zijn onvoldoende. Alleen hoornaarbestrijders hebben de juiste combinaties en specifieke methoden om een nest veilig te elimineren.
• Laat geen suikerhoudend voedsel buiten staan: Aziatische hoornaars worden aangetrokken door voedsel met veel suiker, zoals rijp fruit, frisdrank en jam. Laat geen open drankjes of etensresten buiten staan.
• Draag geschikte kleding tijdens buitenactiviteiten: Lange, neutraal gekleurde stoffen (beige, wit, kaki) verminderen het risico op het aantrekken van deze insecten. Heldere, donkere kleuren, evenals bloemmotieven, kunnen ze aantrekken.
• Vermijd sterke parfums en fel ruikende cosmetica: Fruitige of bloemige geuren kunnen hoornaars aantrekken, denkend dat ze een bron van nectar vinden.
• Maak geen plotselinge bewegingen in de aanwezigheid van een hoornaar: Als een hoornaar bij u in de buurt vliegt, blijf dan kalm. Een paniekerige reactie kan hem agressief maken.
• Meld eventuele nesten die onmiddellijk zijn opgemerkt: Als je een nest van Aziatische hoornaars ontdekt, negeer het dan niet. Een actief nest vormt een gevaar voor bewoners en huisdieren. Doe onmiddellijk een beroep op een bedrijf dat gespecialiseerd is in de vernietiging van hoornaarnesten.

Door deze voorzorgsmaatregelen toe te passen, verminder je de kans op steken aanzienlijk en voorkom je onnodige confrontaties met deze insecten. Preventie en waakzaamheid blijven de beste bescherming tegen Aziatische hoornaars.

Nuttige informatie: Een nest kan zich heel snel vormen en groeien, soms binnen enkele weken. Hoe meer het zich ontwikkelt, hoe nerveuzer en defensiever de hoornaars worden. Vroeg handelen betekent het vermijden van een complexere en duurdere aanval en noodhulp.

Laat een nest van een Aziatische hoornaar vernietigen voordat het een gevaar wordt

Een nest van Aziatische hoornaars in de buurt van uw huis of bedrijf is een reëel risico. Deze insecten kunnen in groepen aanvallen als hun kolonie wordt bedreigd, en hun steken zijn bijzonder pijnlijk. Hoe groter het nest, hoe meer het aantal hoornaars toeneemt, wat elke ingreep nog riskanter maakt.

Om ongelukken te voorkomen, is de enige effectieve oplossing een beroep te doen op een erkend bedrijf voor de vernietiging van hoornaarnesten. Gespecialiseerde technici beschikken over de juiste apparatuur en technieken om nesten veilig te elimineren. Een snelle interventie voorkomt dat de hoornaars zich lang vestigen en zich het volgende jaar verspreiden.

Probeer nooit zelf een nest te vernietigen. Onjuiste behandeling kan een aanval veroorzaken en het probleem verergeren.