De Grote waternavel (Hydrocotyle ranunculoides) is een overblijvende oeverplant die in de oever of bodem wortelt. De plant vormt lange stengels met brede, niervormige bladeren (doorsnede 4 tot 10 cm) die op het wateroppervlak drijven. Ze kunnen tot 30 cm boven het wateroppervlakte uitsteken. In het begin lijkt de Grote waternavel op de de Gewone waternavel, maar daarvan blijven bladeren en stengels kleiner. De plant is in ons land terechtgekomen als vijverplant. De verkoop van de waterplant is verboden. De grote waternavel komt voor in het hele land, maar ook in onze buurlanden. De plant doet het vooral goed in voedselrijk (troebel), stilstaand of langzaam stromend water. Bij voldoende voedingsstoffen en hoge temperaturen groeit de waterplant razendsnel en vormt het een soort drijvende matten die decimeters dik kunnen worden. Hierdoor wordt licht tegengehouden. Onder de matten is het donker en zuurstofarm, waardoor diepere waterplanten doodgaan. De drijvende matten remmen de doorstroming van water en vormen een belemmering voor vissen. Verder kan de plantenmassa losraken en voor een opstopping zorgen bij gemalen en stuwen. Ook recreatieve mogelijkheden, zoals zwemmen en vissen, worden erdoor beperkt.
Er is onderzocht hoe het woekeren van Grote waternavel tegengegaan kan worden en hoe natuurlijke oevers bij kunnen dragen. Het blijft van groot belang dat groeihaarden in een vroeg stadium worden herkend en gemeld. Grote waternavel komt uit Noord-Amerika en neemt sterk toe in Nederland. Na de import als snelgroeiende vijverplant in de vroege jaren negentig, is de soort regelmatig in de natuur beland, maar verkeerde nog enkele jaren in een ‘sluimerperiode’. Tussen 2000 en het begin van 2024 is de soort sterk verspreid.
Friese Veen
De grote waternavel is een leuke plant om te zien, met mooie bloemen. Maar het is een invasieve exoot, een ongewenste plant die niet thuishoort in de Drentse natuur en inheemse soorten overwoekert. Boswachter Bart Zwiers laat zien hoe het zit. "We zijn op het Friese Veen, een bijzonder natuurgebied aan de rand van het landgoed Vennebroek bij Paterswolde. Wat ik jullie vandaag ga laten zien is een groot probleem, en daarom heet het ook de grote waternavel. Het groeit enorm hard en ziet er bijna onnatuurlijk groen uit." De plant komt voor in voedselrijk, stilstaand tot zacht stromend water en werd ooit geïntroduceerd als vijverplant. "De plant komt uit de zuidelijke staten van Noord-Amerika", vertelt Zwiers. "Hij kan helemaal niet tegen vorst. Door de klimaatverandering hebben we geen vorst meer en de plant tiert dan ook welig in ons land. Kijk maar hoe zo'n hele vaart volledig dichtgroeit met de plant. Er is geen ruimte meer voor andere dieren en planten en de doorstroming wordt ook belemmerd."