BRON: OMROEP BRABANT / Marleen Kuijsters
Het zijn vernuftige beesten en waar ze verblijven ontstaat meer leven. Maar bevers vormen ook een bedreiging voor de dijken die binnen het project Meanderende Maas, van Ravenstein tot Lith, worden verstevigd. “Als we geen maatregelen nemen, graven ze enorme gangenstelsels. Hierdoor kunnen dijken doorbreken en dorpen en steden onder water komen te staan.”
Herstelwerkzaamheden Maasdijk bij Haren (foto: Waterschap Aa en Maas).
Bevers staan bekend als harde werkers. Ze bouwen dammen die water vasthouden en knagen bomen om. Op die open plekken ontstaat ruimte voor nieuwe planten die vlinders en andere insecten aantrekken. En dood hout zorgt boven en onder water voor schuilgelegenheid voor verschillende dieren zoals insecten en vissen. Maar hun gegraaf bezorgt Waterschap Aa en Maas, mede-uitvoerder van het project Meanderende Maas, ook kopzorgen.
Diepe tunnels
“In het gebied, met name in de uiterwaarden, leven bevers. Dat aantal is de laatste jaren flink gegroeid”, zegt Ronald Wolters van waterschap Aa en Maas. “In het projectgebied van Meanderende Maas, van Ravenstein tot sluis Lith, zijn zo’n acht territoria van bevers. Dat betekent zo’n vijftig dieren. Als het project volledig is uitgevoerd en de uiterwaarden natuurvriendelijk zijn ingericht, komen daar enkele territoria bij.” Bij hoog water zoeken bevers droge plekken op. Ze kunnen vaak alleen nog maar de dijken in. “De gangen die ze graven zijn soms wel twintig meter diep”, zegt Ronald. “Hierdoor kan de dijk zelfs doorbreken. Volgens het Expertisenetwerk waterveiligheid wordt de kans op een dijkdoorbraak dan met een factor 10 tot 100 vergroot. Daarom nemen we meteen maatregelen als de dijk wordt verstevigd. Op kritische plekken wachten we de dijkversterkingsprojecten niet af en grijpen we eerder in. Zo hebben we bij Haren drie keer een gangenstelsels weggehaald.”
Beschermde dieren
Het project Meanderende Maas versterkt de ruim 26 kilometer lange Maasdijk aan Brabantse zijde tussen Ravenstein en Lith. Zo worden 270.000 bewoners en bedrijven achter de Brabantse dijk, inclusief Oss en Den Bosch, beter beschermd tegen overstromingen. “Bevers zijn nog zwaar beschermd en deze dieren doden is alleen in uitzonderlijke gevallen toegestaan. Op de lange termijn is dat ook niet duurzaam. Opengevallen territoria worden meteen weer ingenomen”, zegt Ronald. "Bovendien horen bevers bij het rivierengebied en zijn ze belangrijk voor de biodiversiteit. Wij willen daarom duurzaam met bevers samenleven.”
“Bij de dijkversterking brengen we op kwetsbare stukken gaas aan in de teen van de dijk, het punt waar de dijk vanaf het maaiveld omhoog loopt, en soms ook op het buitentalud van de dijk om het graven tegen te gaan. Ook leggen we in de uiterwaarden beverterpen als hoogwatervluchtplaatsen aan, die we met begroeiing van struiken en planten aantrekkelijk maken”, zegt hij. “Hier kunnen vluchtende bevers bij hoogwater op gaan zitten in plaats van in de dijk. Daarmee proberen we te voorkomen dat ze holen in de dijk graven om beschut te zitten.” Voor maatregelen tegen dierlijke graverij, grotendeels veroorzaakt door bevers, is zo’n 7,5 miljoen euro gereserveerd.
Ruimte voor rivier
Binnen het project krijgt de rivier meer ruimte. Meer oevers en water, met begroeiing in en langs het water, betekent meer leefgebied voor bevers. Daardoor zal er ruimte komen voor meer bevers. Toch vreest Ronald niet dat het aantal bevers onbeperkt doorgroeit. “Bevers wonen in kleine familiegroepen en jagen andere bevers agressief weg. Als alle territoria vol zitten, neemt het aantal bevers niet meer toe. Het was goed geweest als we 20 jaar geleden maatregelen hadden genomen tegen hun gegraaf. We moeten nu een flinke inhaalslag maken om de dijken beverproof te maken.”