Watercrassula (Crassula helmsii) is een uitheemse plantensoort die inheemse plantensoorten in natte en vochtige natuurgebieden verdringt en het leefgebied van beschermde diersoorten aantast, zoals voor de Rugstreeppad. Doordat de soort vanuit zeer kleine fragmenten weer kan uitgroeien, verspreidt deze zich gemakkelijk en is moeilijk compleet te verwijderen. Watercrassula is een kleine wintergroene vetplant, die afkomstig is uit Australië. De plant is niet altijd gemakkelijk te herkennen, omdat het verschillende groeivormen kent. Op het land heeft watercrassula de karakteristieke vorm van een vetplant met dicht op elkaar geplaatste, verdikte bladeren. In het water worden de bladeren lang, dun en plat en strekt de stengel zich, waardoor de bladeren verder uit elkaar komen te staan. Wanneer de plant onderwater groeit of nog klein is, wordt de soort vaak verward met andere plantensoorten, zoals moeraswalstro, rode schijnspurrie en sterrenkroos. Watercrassula is altijd te herkennen aan de combinatie van stevige bladeren, een opstaande stengel na plukken, en een puntje aan de top van het blad. Stichting Bargerveen onderzoekt wanneer en met welke methoden Watercrassula bestreden kan worden. Bij een grote besmetting is eliminatie vaak geen optie en wordt gekeken hoe een natuurgebied robuuster gemaakt kan worden, zodat Watercrassula niet kan gaan domineren.
Galmijten
Met het blote oog zijn ze nauwelijks te zien, maar van galmijten wordt gehoopt dat ze de oplossing zijn voor een groeiend probleem in de Nederlandse natuur: de watercrassula. Er zijn 30.000 galmijten uitgezet in de IJsselvallei, aan de rand van de Veluwe. Deze invasieve exoot verdringt andere waterplanten en waterdieren. De watercrassula (Crassula helmsii) staat op de lijst van de Europese Unie met verboden invasieve planten. Door de 'drijvende matten' krijgen onderwaterplanten geen licht en kan er zuurstoftekort in het water ontstaan. Ook kunnen watergangen erdoor dichtgroeien en verslechteren ze de waterkwaliteit. Ook in de IJsselvallei verdringt de woekerplant andere planten, zoals op de Empese en Tondense Heide, een Natura2000-gebied. "Hij is zo invasief en groeit zo hard dat andere planten verdwijnen, zoals moerashertshooi en pilvaren", vertelt boswachter ecologie Ellen ter Stege. "En hij heeft een negatieve invloed op beestjes in het water zoals de kamsalamander. We hebben al verschillende dingen geprobeerd om de watercrassula terug te dringen." De hoop is nu dus gevestigd op de galmijt. Het Waterschap Maas en Aa kreeg ontheffing om dit minuscule beestje op watercrassula uit te zetten in vier gebieden. De galmijt is een natuurlijke vijand van de watercrassula, maar of hij in Nederland effectief is, moet nog blijken. Natuurlijke vijanden kunnen in Nederland niet altijd een invasieve exoot terudringen, bleek bij het onderzoeksproject Biocops. In de strijd tegen de Japanse duizendknoop werd daarbij in 2020 de Japanse bladvlo uitgezet op deze woekerplant. "De bladvlo kon in het veld overwinteren en zich verspreiden, zich voortplanten en schade geven aan de duizendknoop", vertelt Joyce Penninkhof van het onderzoeksproject. "Maar de omvang van de populatie is op de drie proeflocaties na 2021 zeer sterk afgenomen. In 2022 werden nog maximaal enkele tientallen exemplaren gevonden en de laatste jaren slechts incidenteel kleine aantallen."
Aquariumplant gedumpt
De watercrassula werd in Nederland voor het eerst waargenomen in 1995. Inmiddels groeit de plant in bijna het hele land. Hij komt oorspronkelijk uit Australië en Nieuw-Zeeland en werd hier verkocht voor aquaria en vijvers en als sierplant. De plant kwam in de natuur terecht doordat mensen de inhoud van hun aquarium dumpten in sloten en doordat vogels hem verspreidden.
Hoewel er bijvoorbeeld op Terschelling met man en macht wordt geprobeerd om de probleemplant te beheersen, wordt deze in sommige tuincentra en online nog steeds verkocht, ook onder de naam naaldkruid of Crassula recurva. Daar komt wel een eind aan door het recente Europese verbod. Voor handelaren geldt daarbij nog een overgangstermijn, maar over een jaar wordt de handel in de plan volledig verboden. Volgens ecoloog Van der Loop heeft de bestrijding in Nederland al ruim 20 miljoen euro gekost. "En dat is nog zonder het natuurverlies en de schade die je hebt omdat je sommige soorten kwijtraakt.'
'Gebonden aan waardplant'
De vanochtend uitgezette galmijt komt uit Australië en is opgekweekt bij het Centre for Agriculture and Bioscience International (CABI). In het Verenigd Koninkrijk bleken de diertjes te kunnen overleven en zich te verspreiden. Het beestje kruipt in de watercrassula, waarna hij galletjes, beschadigingen, maakt en van de plantencellen eet. "De galmijt is erg gebonden aan zijn waardplant, de watercrassula dus, en uit onderzoek is gebleken dat 'ie niet in andere planten kan leven", vertelt Van der Loop. "Dat maakt het risico dat andere planten erdoor beschadigd worden, zo goed als nihil."
Eerst moet de galmijt de Nederlandse winter zien te overleven. "In het voorjaar gaan we kijken of we 'm weer terugvinden. En dan kijken we of ze zich kunnen voortplanten en uitbreiden. Bij de Japanse duizendknoop viel dit tegen, het is spannend hoe het met de galmijt gaat."