BRON: RTV NOORD / 30 SEPTEMBER 2025
Een watergang volledig overwoekerd door de grote waternavel© Eva Hulscher/RTV Noord
De grote waternavel vormt een steeds groter probleem in onze provincie. Volgens Waterschap Noorderzijlvest komt deze exoot inmiddels al in bijna veertig procent van het beheergebied voor. De groei van de plant is niet te stoppen. Uitroeien is niet langer het doel, het gaat alleen nog om het beheersbaar houden van de plant. Roy van Hezel van Waterschap Noorderzijlvest: 'We houden 'm zoveel mogelijk uit de watergangen, zodat de inheemse flora en fauna kunnen blijven groeien.'
De grote waternavel wordt machinaal aangepakt© Eva Hulscher/RTV Noord
Onder controle krijgen
Want dat is het probleem met deze plant: hij verdringt andere planten en het bladerdek is zo dik dat alles dat onder water leeft het begeeft. Ook kan het water niet meer stromen, waardoor de aan- en afvoer van water in gevaar komt. Noorderzijlvest zet grote machines in om watergangen vrij te maken. Maar omdat deze wortelt in de oevers, slaagt dit niet volledig, vertelt Roy van Hezel van Waterschap Noorderzijlvest. 'In smalle watergangen moeten we eens in de vijf weken langs, omdat die dan alweer volledig dichtgegroeid zijn.'
Grote waternavel is niet meer uit roeien
Exoot
De grote waternavel komt oorspronkelijk uit Amerika en wordt hier sinds de jaren zeventig als vijverplant verkocht. Omdat de plant hier geen natuurlijke vijanden heeft, kan hij ongebreideld doorgroeien. Inmiddels is de verkoop van de plant alweer jaren verboden, maar dat helpt maar weinig. Boswachter Bart Zwiers: 'De grote waternavel kan wel een meter per dag groeien. En een stukje van drie centimeter groeit alweer uit tot een nieuwe plant.'
Grote waternavel© Eva Hulscher/RTV Noord
Kosten lopen op
Waterschap Noorderzijlvest steekt jaarlijks drie ton in het verwijderen van exoten als de grote waternavel. Dat is geld dat organisaties als Natuurmonumenten niet hebben, terwijl ook zij kampen met exoten op hun terreinen. Zwiers: 'Wij krijgen subsidie voor natuurbeheer, voor de soorten die in Nederland groeien. Voor dit soort beheer staan we er alleen voor, maar dat kunnen we op geen enkele manier aan.'
Samenwerking is nodig
Juist met exoten als de waternavel heeft dat direct gevolgen. Roy van Hezel van Waterschap Noorderzijlvest: 'Kijk, wij schonen nu deze watergangen, maar de waternavel groeit weer terug vanuit watergangen die hier op aantakken. Dat maakt het een ingewikkeld verhaal, omdat we veel watergangen en eigenaren hebben. Als die afstemming van het onderhoud er niet is, dan is het dweilen met de kraan open.'
'Geld is het probleem'
Die afstemming voor het onderhoud is een provinciale taak. Maar zonder extra geld komt hier niets van terecht, vreest Roy van Hezel. Het Rijk zou volgens Waterschap Noorderzijlvest dan ook over de brug moeten komen. Dat gaat niet gebeuren, zo laat een woordvoerder van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur desgevraagd weten. Het (inmiddels demissionaire) kabinet steekt wel geld in de bestrijding van exoten, maar niet voldoende om er alles van te kunnen doen. De prioriteit ligt bij preventie en de aanpak van soorten die nog niet zo wijd zijn verspreid als de grote waternavel.
De grote waternavel sluit hele watergangen af© Eva Hulscher/RTV Noord
Proeven met kevers
Ondertussen is het zoeken naar slimme oplossingen. Zo lopen er proeven met een kever die in Amerika een natuurlijke vijand is van de grote waternavel. Dat betekent wel dat daarmee opnieuw een exoot naar Nederland zou worden gehaald. Roy van Hezel: 'Dat klinkt heel gevaarlijk en dat is het ook. Dat mag in Nederland ook niet zomaar en er is een heel vergunningentraject en onderzoek aan vooraf gegaan. Maar de snuitkever eet enkel en alleen grote waternavel en zal niet andere soorten gaan opeten. Dus in dit geval is het wel veilig.'
Kou en vorst
Het is nog lang niet zover dat de kever kan worden ingezet, als de proeven al succesvol blijken. En dus blijft het behelpen. Stiekem hoopt het waterschap op veel kou, komende winter. Van Hezel: 'Hij kan niet tegen vorst. Het zou ons heel erg helpen als er een strenge winter komt en dat we dan een keer met 1-0 voor staan in plaats van 1-0 achter.'