BRON: KENNISNETWERK INVASIEVE EXOTEN / 25 AUGUSTUS 2025
Reuzenberenklauw is een invasieve exoot die is opgenomen op de Europese Unielijst van zorgwekkende invasieve uitheemse soorten. Dit betekent dat er een verbod geldt op het bezit, de handel, kweek, import én het transport van deze soort. Dat verbod geldt niet alleen voor levende planten, maar ook voor alle onderdelen die kunnen overleven of zich kunnen vermeerderen – zoals zaden of worteldelen. Maar hoe zit het dan met grond waarin de plant groeit of heeft gegroeid? Mag die nog worden vervoerd en elders worden toegepast?
Reuzenberenklauw en verspreiding
De Reuzenberenklauw (Heracleum mantegazzianum) groeit vooral langs watergangen, wegen en spoorlijnen. De plant ontwikkelt zich enkele jaren vegetatief voordat ze bloeit – meestal tussen eind juni en augustus. Eén bloemscherm kan meer dan 20.000 zaden produceren. Deze vallen meestal binnen 25 meter van de moederplant in de toplaag van de bodem en blijven tot wel zeven jaar kiemkrachtig.
Verspreiding vindt plaats via wind, water en – niet onbelangrijk – menselijke activiteiten zoals maaien, grondverzet en transport. Juist deze laatste vorm van verspreiding staat in toenemende mate ter discussie.
Voorbeeld uit de praktijk
In de winter werd op een locatie een reguliere in-situ partijkeuring (AP04) uitgevoerd. Er waren op dat moment geen zichtbare aanwijzingen voor de aanwezigheid van Reuzenberenklauw. Enkele maanden later stond het betreffende gebied echter vol met volwassen planten. Duidelijk is dat grond waarin zaden van Reuzenberenklauw aanwezig zijn, bij transport kan leiden tot verspreiding en hergroei op een nieuwe locatie. Dat roept de vraag op: is grondtransport in zulke gevallen nog toegestaan?
Wat zegt de wet?
De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA), verantwoordelijk voor toezicht op naleving van de EU-verordening, is hierover geraadpleegd. Volgens Artikel 7 van de Europese verordening is het in de handel brengen van een invasieve soort verboden als er sprake is van opzet. Met andere woorden: alleen als iemand bewust grond met zaden van Reuzenberenklauw verhandelt, is sprake van een overtreding. De bewijslast daarvoor ligt bij de NVWA. Een voorbeeld van opzet kan zijn: het afgraven van grond op een locatie waar zichtbaar bloeiende planten aanwezig zijn. Om handhavend te kunnen optreden, moet dat echter herleidbaar en aantoonbaar zijn – wat in de praktijk lastig is.
Meer nadruk op bewustwording
De NVWA benadrukt dat handhaving lastig is en richt zich daarom vooral op voorlichting en bewustwording in de sector. Net zoals bij Aziatische duizendknopen groeit ook hier de aandacht voor preventieve maatregelen. De praktijkcasus laat zien hoe belangrijk vroegtijdige signalering en zorgvuldige omgang met grond is. Zeker bij projecten met graafwerkzaamheden of grondverplaatsing, is het cruciaal om alert te zijn op mogelijke aanwezigheid van invasieve soorten. Hiermee kan verdere verspreiding worden voorkomen, maar ook dat er civiele zaken worden aangespannen als de grond toch vervuild blijkt te zijn.
Meer weten? De leermiddelen zijn beschikbaar via Groen Kennisnet
Voor professionals die in aanraking komen met invasieve exoten zijn er diverse kenniskaarten, trainingen en digitale leermiddelen beschikbaar. Deze ondersteunen bij het herkennen van soorten en het toepassen van de juiste maatregelen.
Deze leermiddelen zijn mede ontwikkeld met steun vanuit de Kennis- en Innovatieagenda Landbouw, Water en Voedsel.
Tot slot
Reuzenberenklauw vormt een serieuze uitdaging voor natuurbeheer en grondverzet. Door bewust om te gaan met grondstromen en gebruik te maken van beschikbare kennis, kunnen we samen verdere verspreiding beperken.
Let op: dit artikel is met zorg samengesteld door het Kennisnetwerk Invasieve Exoten in samenwerking met de NVWA en biedt algemene informatie. Aan de inhoud kunnen geen rechten worden ontleend. Voor juridische interpretatie van regelgeving wordt geadviseerd contact op te nemen met de bevoegde autoriteiten.