BRON: VLAAMS BIJENINSTITUUT
Welke zijn de mogelijke natuurlijke vijanden van de Aziatische hoornaar in onze regio?
Insecten
Hoornblaaskop Conops vesicularis bijvoorbeeld is een insect uit de familie van de blaaskopvliegen. Er zijn eieren van het insect aangetroffen in het lichaam van volwassen vrouwelijke Aziatische hoornaars, vooral koninginnen. De eieren ontwikkelen zich en zorgen ervoor dat het gastdier sterft. Echter is de inzet van de sluipvlieg als biologisch middel niet te gebruiken om de hoornaar populaties te beperken omdat ze zich ook richten op bijen. Verder onderzoek naar de mogelijke inzet van sluipvliegen is noodzakelijk.
In zijn herkomstgebied wordt de Vespa velutina nigrithorax gegeten door de gigantische Japanse hoornaar Vespa mandarinia waarvan de koningin tot 5,5 cm groot is. Deze laatste eet veel insecten en spinnen, maar vooral sociale vliesvleugels zoals bijen, wespen en andere hoornaars. Ze jagen in groepen en kunnen alle werksters in een bijenkolonie bijzonder snel uitroeien. De Japanse hoornaar is absoluut te vermijden om onze regio te gaan bevolken.
Vogels
Onder onze kippensoorten bevindt zich de zwarte Janzé kip, een kleine kip die gemakkelijk te temmen is, dol op hoornaars als ze in de buurt van de bijenkorven zweven. Honingbijen lijken ze dan weer met rust te laten. Deze kip kan dus gebruikt worden aan bijenkasten om de stress door jagende hoornaars aan bijenkasten te verminderen.
Mezen, zoals de pimpelmees Parus caeruleus, zijn dol op Aziatische hoornaars.
Ze eten echter geen levende exemplaren maar geven de voorkeur aan dode hoornaars buiten de nesten.
De impact op de Aziatische hoornaar is dus nihil.
Bij Spechten, zoals de kleine bonte specht Dendrocopos minor, en gewone Eksters Pica pica werd reeds opgemerkt in de late herfst dat ze met hun snavels het omhulsel van een nest hoornaars doorboren om de laatste individuen (larven en volwassenen) van een stervende kolonie te consumeren.
De Europese bijeneter Merops apiaster, een zeer mooie felgekleurde vogel, is een trekvogel die zijn naam ontleent aan het feit dat hij zich voornamelijk voedt met hymenoptera (wespen, bijen, hoornaars).
De Aziatische hoornaar is dan ook een goede maaltijd voor hem. De bijeneter is nog niet in grote getale aanwezig in Vlaanderen maar er zijn broedsuccessen genoteerd de voorbije jaren.
Bijeneters jagen op hoornaars in de vlucht.
In augustus 2013 kwam een wespendief Pernis apivorus in het nieuws omdat deze een secundair nest van een Aziatische hoornaar had geroofd. De wespendief zoekt zijn prooien in de grond. Een heroriëntatie is dus aan de orde. Echter is het aantal wespendieven in Vlaanderen eerder beperkt.
De Grauwe klauwier Lanius collurio blijkt een actief roofdier van de Aziatische hoornaar te zijn.
Spijtig staat deze soort als zeer ernstig bedreigd genoteerd op de rode lijst in Vlaanderen.
Merk ook op dat al deze vogels vergiftigd kunnen raken als ze individuen consumeren uit met chemie verdelgde nesten die in de bomen zijn achtergelaten.
Wormen
Drie nematodenwormen van de familie Mermithidae kunnen Aziatische hoornaars aantasten.
Dit zijn parasieten waarvoor in hun ontwikkelingscyclus een tussenkomst van een secundaire gastheer vereist is; de zogenaamde transportgastheer. Een besmette hoornaar ontwikkelt zich met in zijn achterlijf een nematodenworm die in volwassen toestand 10 cm lang kan worden. In Europa doet dit fenomeen zich voor bij de sociale wespen. Het is nog niet geweten of deze wormen de Vespa velutina zullen aantasten.
Planten
Vleesetende planten uit de siertuinbouw, zoals bekerplanten afkomstig uit Noord-Amerika, of Nepenthes afkomstig uit de Filippijnen, consumeren insecten. Of deze Aziatische hoornaars vangen is nog onbekend.
Wetenschappers bestuderen de feromonen van deze planten. De feromonen scheiden ze af om hun prooi te lokken. Deze feromonen zouden we als lokstof willen gebruiken in de selectieve vallen.
Van de vleesetende trompetbekerplanten Sarracenia die eerder nooit hoornaars hebben ontmoet is geweten dat ze ondertussen ook hoornaars vangen.
Echter in Vlaanderen is de mogelijkheid om schade te berokkenen aan de Aziatische hoornaars via vleesetende planten totaal ontoereikend.
Algemeen
De algemene onderzoeken naar biologische bestrijding staan nog in de kinderschoenen.
Eerdere experimenten door middel van de introductie van exotische roofdieren om andere invasieve dierpopulaties in bedwang te houden zijn quasi altijd nefast afgelopen voor de lokale natuur.
Op dit moment is onze Europese lijst met roof- of plaagdieren tegen de Aziatische hoornaar niet hoopvol om op snelle termijn een kentering te zien. De enige natuurlijke vijand die momenteel iets kan betekenen is de mens.