Spring naar inhoud

Categorie: vlaanderen

Gepubliceerd op Geef een reactie op ‘Het zijn echte moordenaars’: vrijwilligers gaan strijd aan met Aziatische hoornaar

BRON: DEMORGEN.BE / 28 MEI 2025 / ELINE BERGMANS

De inwoners van het Vlaamse Schoten hebben de aanval ingezet op de Aziatische hoornaar. Samen hebben ze dit voorjaar 820 koninginnen gevangen. ‘Met een mengsel van trappist en wijn vang je de meeste. Daar zijn ze verzot op.’ Marc Puttemans (77) opent voorzichtig een blauw tupperwaredoosje dat hij in zijn diepvriezer bewaart. Er zitten negentien kadavers in van Aziatische hoornaars die hij dit voorjaar heeft gevangen in zijn tuin. “Mijn trofeeën”, lacht de gepensioneerde Schotenaar. Er zijn dit voorjaar al 8.000 Aziatische hoornaars gespot in Vlaanderen, bijna dubbel zoveel als vorig jaar. Dat is slecht nieuws voor de natuur, want de exoot heeft het vooral gemunt op honingbijen en andere inheemse insecten zoals hommels, vliegen en vlinders.

“Als ex-imker weet ik hoe gevaarlijk ze zijn”, zegt Puttemans. “De Aziatische hoornaar is bijzonder expansief: ze gaan voor een bijenkast hangen en bijten de bijen die eruit komen de kop af. Het zijn echte moordenaars.” In Schoten willen ze daar iets aan doen. Eind februari organiseerde de gemeente een infosessie voor vrijwilligers die de strijd willen aangaan tegen de Aziatische hoornaar. Een honderdtal inwoners doet mee en in elke wijk staan ondertussen vallen opgesteld. “Samen hebben we dit voorjaar 820 koninginnen gevangen”, zegt schepen van Groen en Afval Christof Victor, die zelf ook imker is. “Dat is fantastisch nieuws: elke gevangen koningin kan géén nieuw secundair nest meer bouwen – en dus honderden werksters minder voortbrengen.”

De Aziatische hoornaar bouwt twee types nesten: eerst een klein primair nest in de lente en daarna een groot secundair nest vanaf de zomer. “Die secundaire nesten kunnen tot 1 meter groot zijn”, weet Marc Puttemans. “Omdat ze heel hoog in de bomen zitten, zijn de hoornaars na juni zeer moeilijk te verdelgen. Vandaar dat het zo belangrijk is om ze in het voorjaar te vangen.”

Lokvallen

In zijn tuin heeft Marc Puttemans verschillende lokvallen geplaatst waarin hij een in bier gedrenkt keukenpapier legt. “Grenadine werkt ook, maar met een mengsel trappist en wijn vang je de meeste. Daar zijn ze verzot op.” Op een bankje naast zijn tuinhuis staat de selectieve lokval die hij van de gemeente kreeg. De Europese hoornaar en kleinere insecten kunnen er terug uit vliegen, maar eens binnen zit de Aziatische hoornaar onherroepelijk vast.

Aan de steeneik aan de andere kant van de tuin heeft Marc Puttemans een BSI-val hangen. Door de speciale gaatjes kan de geur van het bier goed worden verspreid. “Nadeel is dat de Europese hoornaar ook vast komt te zitten”, zegt Puttemans, die intussen wel een vernuftige manier gevonden heeft om ze te scheiden van de Aziatische. “Ik steek de val enkele minuten in de diepvriezer. Dan zijn de insecten verdoofd zodat ik de Europese hoornaar zonder risico kan bevrijden. Als ik ze in de zon leg, vliegen ze zo weer uit. De Aziatische hoornaar verplaats ik dan definitief naar de diepvries.”

Je kunt de twee hoornaars van elkaar onderscheiden dankzij hun kleurpatroon. De Aziatische hoornaar is bijna helemaal zwart, met een gele band op het achterlijf en gele pootjes. De Europese hoornaar is overwegend roodbruin, waarbij de meeste achterlijfsegmenten geel gekleurd zijn. In tegenstelling tot wat veel mensen denken is de Europese hoornaar iets groter dan zijn Aziatische broer, maar hij is veel minder schadelijk voor een bijenvolk.

Recordvanger

Hun successen en tips voor een goede vangst delen de inwoners met elkaar in een whatsappgroep. “Mijn vriendin doet ook mee”, zegt Puttemans. “Zij heeft er al vijf gevangen. Ook een goed resultaat, omdat ze in een meer bebouwd gebied woont.” Recordvanger in Schoten is Ulrik Dobbé, boswachter van het privaat natuurgebied La Garenne tussen Schoten en Brecht. Hij ving tot nu toe al 140 koninginnen. “Ik heb twintig vallen geplaatst. Dagelijks spendeer ik zo’n anderhalf tot twee uur aan het controleren ervan.” In de loop van de maand juni organiseert het lokaal bestuur van Schoten een tweede infosessie waarop zowel het herkennen als het bestrijden van secundaire nesten aan bod komt. “Het maakt niet uit hoeveel koninginnen je vangt, élk exemplaar minder draagt bij aan de bescherming van ons milieu”, besluit schepen Christof Victor.

Gepubliceerd op Geef een reactie op Stekelige ‘post’ in Malle: Aziatische hoornaars nestelen zich in brievenbus, maar koningin kan ontsnappen

BRON: GVA.BE / 22 MEI 2025 / KRISTIN MATTHIJSSEN

Stefaan Eilers schrok toen hij deze week de brievenbus van de Heemkundige Kring Malle opende. Op de brieven lag een nest met daarop een Aziatische hoornaar. Woensdagavond kwam imker en hoornaarverdelger Luc De Cock het nest verdelgen. Spijtig genoeg was de koningin al gaan vliegen, vermoedelijk verdreven door een vallende brief.

De brievenbus van de Heemkundige Kring Malle bevindt zich vlak bij het speeltuintje van het Koetshuis in Domein de Renesse. “Ik heb het deurtje direct gesloten en de post laten liggen”, vertelt Stefaan Eilers. Luc De Cock uit Grobbendonk verloor als imker verschillende bijenkasten aan de Aziatische hoornaar. Uit engagement maakt hij nu zelf werk van de verdelging. Hij is ook een kennis van Stefaan.

Uiterst omzichtig draaide hij het sleuteltje van de rode brievenbus om. “Aziatische hoornaars zijn héél trillingsgevoelig”, legt hij uit. “Je wil ze niet agressief maken. Aziatische hoornaars steken recht door gewone kleding heen. Bij grotere nesten draag ik een dik beschermingspak.”

Hoornaarverdelger Luc De Cock gaat heel voorzichtig te werk. “Aziatische hoornaars zijn zeer trillingsgevoelig.”

Na de insecten te hebben verdoofd, kan Luc het nest in een doosje meenemen om verder binnen in het gebouw van de heemkundige kring te ontleden. “Het gaat wel degelijk om een primair nest van Aziatische hoornaars. Hadden we niks ondernomen, dan zou het nest op den duur helemaal buiten de brievenbus uitpuilen. Vervolgens bouwen ze een groter, secundair nest, meestal ergens hoog in een boom of een paal.”

Uit het ‘brievenbusnest’, ter grootte van een tennisbal, kruipen vier werksters. “Spijtig genoeg is de koningin al gaan vliegen. Waarschijnlijk tikte de postbode onwetend via de gleuf het nestje van de bovenkant los, waardoor het viel. Het moet in het begin ook een hangend nest zijn geweest. De koningin zal naar buiten zijn gevlogen, al kan ze ook opgegeten zijn door een vogel. Vermoedelijk zit ze hier nog in de buurt en begint ze met de bouw van een nieuw nest.”

Het ontleden kan beginnen nu de werksters verdoofd zijn. De koningin blijkt jammer genoeg niet meer in het nest aanwezig.

Het is echt fascinerend hoe zo’n embryonaal Aziatisch hoornaarnest eruitziet, knap opgebouwd door laagjes gekauwd hout die schijnbaar van papier zijn. De overwinterde koninginnen bouwen in het voorjaar de nesten en leggen dan eitjes waaruit de werksters komen. Die verschillende ontwikkelingsstadia kan Luc De Cock in het Mals nestje perfect tonen. Je ziet de gaatjes voor de eitjes, waaruit naar eten smachtende kronkelende larven komen die vervolgens verpoppen. Uit die pluizige poppengaatjes kan de verdelger met zijn pincet bleke insecten plukken die al oogjes en pootjes hebben, of zelfs al zwart zien, naargelang het stadium.

“Als je deze soort zomaar laat doen, vermenigvuldigt het aantal Aziatische hoornaars zich jaarlijks vier tot zeven keer, wat nefast is voor onze bijen.”

De kronkelende larven en poppen werden achtergelaten in het domein als vogelvoer. “Het zijn eiwitrijke, gezonde hapjes voor de vogels.” De bedwelmde werksters werden groggy verder verdronken in een bokaaltje verdovingsvloeistof.

Meld nesten van Aziatische hoornaars altijd best via vespawatch.be