BRON: BOLLENSTREEK OMROEP / 27 NOVEMBER / MEGAN VOORBRAAK
De exotische waterplant grote waternavel groeit uit tot een hardnekkig probleem in de watergangen van de Bollenstreek. De plant groeit in hoog tempo – tot wel 1,5 centimeter per dag – waardoor sloten volledig dicht dreigen te groeien. Dit heeft ingrijpende gevolgen voor de waterhuishouding, zoals een vlotte doorstroming en het is een bedreiging voor de lokale flora en fauna. Hoewel het probleem al enkele jaren bekend is, maken kwekers zich steeds meer zorgen over de omvang. Volgens hen wordt het steeds moeilijker om de watergangen schoon te houden, ondanks de inspanningen van Hoogheemraadschap Rijnland. Het waterschap heeft een meldpunt opgezet waar bewoners en ondernemers locaties van de plant kunnen doorgeven. Op die plekken wordt de grote waternavel handmatig of mechanisch verwijderd, vaak met harken en bij grote concentraties zelfs met kranen.
Ondanks deze maatregelen blijven kwekers kritisch. De huidige strategie – gericht op het consequent weghalen en monitoren van de verspreiding – lijkt volgens hen niet voldoende om de plant structureel terug te dringen. Het snelle groeitempo en de verspreiding via drijvende struiken maken het lastig om het probleem onder controle te krijgen. Het waterschap roept bewoners op om actief mee te helpen door waarnemingen van de grote waternavel te melden. Dit kan bijdragen aan een snellere bestrijding en het beperken van verdere schade. Toch is er behoefte aan een lange termijn oplossing om de overlast blijvend aan te pakken.
Frans Kapteijns maakt zich zorgen over de Brabantse bossen (Foto: Omroep Brabant).
BRON: OMROEP BRABANT
Exotische planten als de reuzenberenklauw en de Japanse duizendknoop overwoekeren onze gronden. En dat is een groot probleem, want het is toch al schrijnend gesteld met de bossen in Brabant. Door droogte, hitte en wateroverlast heeft de natuur het zwaar. Boswachter Frans Kapteijns hoopte mensen tijdens de recente Nationale Klimaatweek wakker te schudden.
Invasieve exoten zoals de reuzenberenklauw maar ook de Amerikaanse waternavel, de Amerikaanse rivierkreeft en de zonnebaars; boswachter Frans Kapteijns ziet ze het liefst zo snel mogelijk vertrekken. “Deze soorten verjagen de inheemse planten en dieren. Ze hebben hier geen natuurlijke vijanden, ze worden niet opgegeten. Beken groeien dicht, andere planten hebben geen kans om te groeien want ze krijgen geen licht, de biodiversiteit gaat achteruit. Dit moeten we niet willen”, zegt Frans.
De exoten zijn hier gekomen doordat mensen ze hebben meegenomen vanuit verre landen. Soms bewust, ook vaak onbewust. Maar met grote gevolgen. “Neem bijvoorbeeld Landgoed de Utrecht bij Hilvarenbeek. Dat staat helemaal vol met Japanse duizendknopen, ze overwoekeren alles en zijn bijna niet te bestrijden.”
De natuur heeft het al zwaar door klimaatveranderingen. De afgelopen jaren zijn de bossen en de heide geplaagd door heel veel droogte. Tussen 2018 en 2022 is het heel warm geweest. Daardoor is de grondwaterstand heel erg gedaald en zijn mineralen uit de bovenlaag verdwenen. Veel bomen en planten zoals de zomereik en beuk gingen dood. Zonnedauw en klokjesgentiaan konden daardoor niet overleven. Het gentiaanblauwtje, een vlinder die afhankelijk is van de klokjesgentiaan heeft het daardoor heel moeilijk. De planten die het wel gered hebben, kregen het afgelopen jaar juist heel veel water over zich heen. Zoveel water dat de wortels het niet konden verwerken. Frans verwacht daarom dat als de temperatuur blijft stijgen sommige soorten zoals de zomereik en de beuk de komende jaren in Nederland zullen uitsterven.
Klapzand De grond in Brabant bestaat voor een groot deel uit zandgrond. Het wordt ook wel klapzand genoemd, dat betekent dat er geen klap in zit. “Het is arme grond, arm aan mineralen en dat maakt het voor de planten extra lastig hier,” zegt Frans. “Bovendien hebben we in Brabant ook last van uitstoot van gassen door verkeer, landbouw en fabrieken.” Brabant is een provincie met veel inwoners, bedrijvigheid, verkeersbewegingen én de hoogste veedichtheid van Nederland. De stikstofuitstoot die dat met zich meebrengt, zet de Brabantse natuur onder druk. De provincie probeert daar wat aan te doen, maar voor Frans is het niet genoeg. Hij vindt dat gemeenten en de inwoners zelf meer kunnen doen.
Hoopvol “Ik heb grote zorgen, maar ik zie ook dat steeds meer mensen bewust boodschappen gaan doen en meer ruimte geven aan groen. Ik zie mensen tegels wippen, regenpijpen afkoppelen en water opvangen. Dat is allemaal van belang want droogte en hittestress wordt de komende jaren alleen maar een groter probleem in gemeentes, de bossen, op de heide maar ook in de parken.” Daarnaast hoopt Frans op meer bewustwording rondom invasieve exoten, zodat die niet in de natuur terechtkomen. “De bossen in Brabant zijn prachtig en die moeten we behouden. Ik loop daar nog steeds met een vrolijke noot doorheen. Ik ben een optimist en ik heb nog steeds het idee dat het ons gaat lukken als Brabanders.”
