BRON: DEMORGEN.BE / 28 MEI 2025 / ELINE BERGMANS
De inwoners van het Vlaamse Schoten hebben de aanval ingezet op de Aziatische hoornaar. Samen hebben ze dit voorjaar 820 koninginnen gevangen. ‘Met een mengsel van trappist en wijn vang je de meeste. Daar zijn ze verzot op.’ Marc Puttemans (77) opent voorzichtig een blauw tupperwaredoosje dat hij in zijn diepvriezer bewaart. Er zitten negentien kadavers in van Aziatische hoornaars die hij dit voorjaar heeft gevangen in zijn tuin. “Mijn trofeeën”, lacht de gepensioneerde Schotenaar. Er zijn dit voorjaar al 8.000 Aziatische hoornaars gespot in Vlaanderen, bijna dubbel zoveel als vorig jaar. Dat is slecht nieuws voor de natuur, want de exoot heeft het vooral gemunt op honingbijen en andere inheemse insecten zoals hommels, vliegen en vlinders.
“Als ex-imker weet ik hoe gevaarlijk ze zijn”, zegt Puttemans. “De Aziatische hoornaar is bijzonder expansief: ze gaan voor een bijenkast hangen en bijten de bijen die eruit komen de kop af. Het zijn echte moordenaars.” In Schoten willen ze daar iets aan doen. Eind februari organiseerde de gemeente een infosessie voor vrijwilligers die de strijd willen aangaan tegen de Aziatische hoornaar. Een honderdtal inwoners doet mee en in elke wijk staan ondertussen vallen opgesteld. “Samen hebben we dit voorjaar 820 koninginnen gevangen”, zegt schepen van Groen en Afval Christof Victor, die zelf ook imker is. “Dat is fantastisch nieuws: elke gevangen koningin kan géén nieuw secundair nest meer bouwen – en dus honderden werksters minder voortbrengen.”
De Aziatische hoornaar bouwt twee types nesten: eerst een klein primair nest in de lente en daarna een groot secundair nest vanaf de zomer. “Die secundaire nesten kunnen tot 1 meter groot zijn”, weet Marc Puttemans. “Omdat ze heel hoog in de bomen zitten, zijn de hoornaars na juni zeer moeilijk te verdelgen. Vandaar dat het zo belangrijk is om ze in het voorjaar te vangen.”
Lokvallen
In zijn tuin heeft Marc Puttemans verschillende lokvallen geplaatst waarin hij een in bier gedrenkt keukenpapier legt. “Grenadine werkt ook, maar met een mengsel trappist en wijn vang je de meeste. Daar zijn ze verzot op.” Op een bankje naast zijn tuinhuis staat de selectieve lokval die hij van de gemeente kreeg. De Europese hoornaar en kleinere insecten kunnen er terug uit vliegen, maar eens binnen zit de Aziatische hoornaar onherroepelijk vast.
Aan de steeneik aan de andere kant van de tuin heeft Marc Puttemans een BSI-val hangen. Door de speciale gaatjes kan de geur van het bier goed worden verspreid. “Nadeel is dat de Europese hoornaar ook vast komt te zitten”, zegt Puttemans, die intussen wel een vernuftige manier gevonden heeft om ze te scheiden van de Aziatische. “Ik steek de val enkele minuten in de diepvriezer. Dan zijn de insecten verdoofd zodat ik de Europese hoornaar zonder risico kan bevrijden. Als ik ze in de zon leg, vliegen ze zo weer uit. De Aziatische hoornaar verplaats ik dan definitief naar de diepvries.”
Je kunt de twee hoornaars van elkaar onderscheiden dankzij hun kleurpatroon. De Aziatische hoornaar is bijna helemaal zwart, met een gele band op het achterlijf en gele pootjes. De Europese hoornaar is overwegend roodbruin, waarbij de meeste achterlijfsegmenten geel gekleurd zijn. In tegenstelling tot wat veel mensen denken is de Europese hoornaar iets groter dan zijn Aziatische broer, maar hij is veel minder schadelijk voor een bijenvolk.
Recordvanger
Hun successen en tips voor een goede vangst delen de inwoners met elkaar in een whatsappgroep. “Mijn vriendin doet ook mee”, zegt Puttemans. “Zij heeft er al vijf gevangen. Ook een goed resultaat, omdat ze in een meer bebouwd gebied woont.” Recordvanger in Schoten is Ulrik Dobbé, boswachter van het privaat natuurgebied La Garenne tussen Schoten en Brecht. Hij ving tot nu toe al 140 koninginnen. “Ik heb twintig vallen geplaatst. Dagelijks spendeer ik zo’n anderhalf tot twee uur aan het controleren ervan.” In de loop van de maand juni organiseert het lokaal bestuur van Schoten een tweede infosessie waarop zowel het herkennen als het bestrijden van secundaire nesten aan bod komt. “Het maakt niet uit hoeveel koninginnen je vangt, élk exemplaar minder draagt bij aan de bescherming van ons milieu”, besluit schepen Christof Victor.